Khái niệm

Mỗi người đều có một quan niệm riêng về hạnh phúc và ai cũng mong muốn được hạnh phúc, nhưng việc đưa ra một định nghĩa chính xác về hạnh phúc không hề dễ dàng. Hạnh phúc chắc chắn là một trạng thái cảm xúc tích cực, vui vẻ và hài lòng. Tuy nhiên, vì là trạng thái cảm xúc nên hạnh phúc mang tính chủ quan và tức thời. Vậy có cách nào lưu giữ chúng lâu được không ? Hay có một quan niệm về hạnh phúc phổ quát cho tất cả mọi người không? Và không chỉ hạnh phúc, liệu các trạng thái cảm xúc khác có thể được nhận thức theo cùng một cách?

Cảm xúc của con người luôn bị ảnh hưởng bởi các điều kiện xung quanh như môi trường tự nhiên, xã hội và tư duy. Chẳng hạn, khi đói nghèo, việc cảm thấy hạnh phúc là rất khó, nhưng ngược lại, giàu có cũng không đồng nghĩa với việc chắc chắn có được hạnh phúc. Nhiều người đã cố gắng định nghĩa và tìm ra con đường để đạt được hạnh phúc cho bản thân và người khác. Tuy nhiên, dù người đó tài giỏi hay trải nghiệm nhiều đến đâu, đó vẫn chỉ là cái nhìn chủ quan, và quan điểm đó có thể thay đổi theo thời gian. Mỗi giai đoạn trong cuộc đời, mỗi trải nghiệm mới đều có thể làm thay đổi suy nghĩ về hạnh phúc.

Vậy liệu có thể tồn tại một quan niệm chung về hạnh phúc cho tất cả mọi người, hay đó chỉ là một khái niệm không ngừng biến đổi theo từng cá nhân và hoàn cảnh? Mình nghiên cứu và xem xét vấn đề này, qua thời gian, con người định kiến hạnh phúc là gì, và nó đã thay đổi như thế nào qua thời gian

Hạnh phúc qua thời gian

🤔Hy Lạp Cổ Đại

Đừng hủy hoại những gì bạn đang có bằng cách khao khát những thứ bạn chưa có; hãy nhớ rằng những gì bạn đang có bây giờ từng là những điều bạn chỉ hy vọng có được. - Epicurus

Epicurus, một nhà triết học vĩ đại sống tại Hy Lạp từ năm 341 đến 270 trước Công nguyên, nổi tiếng vì đã dành cả cuộc đời để nghiên cứu một câu hỏi lớn nhất của cuộc sống: Điều gì khiến con người hạnh phúc. Ông được biết đến với triết lý Epicureanism, trong đó ông cho rằng con người nên sống và giúp đỡ lẫn nhau, từ đó đạt được một cuộc sống hạnh phúc và yên bình. Con người luôn cố gắng loại bỏ sợ hãi và đau khổ, vì chúng là cội nguồn của mọi vấn đề trong cuộc sống. Tuy nhiên, loại bỏ tiêu cực của người khác thường dễ hơn của chính mình, nên cách tốt nhất để sống là trở nên có ích cho xã hội.

Với sự nghiên cứu suốt đời về hạnh phúc, Epicurus đã đưa ra những kết luận đáng chú ý và mang tính cách mạng về những điều mà con người cần làm để có một cuộc sống hạnh phúc.

1) Cân bằng vai trò của bạn trong xã hội

Vai trò trong tự nhiên:

Chúng ta đều là con người, sinh ra và lớn lên trên cùng một Trái đất, và tất cả đều có chung một vai trò: bảo vệ và duy trì hành tinh này. Thế nhưng, không có gì ngạc nhiên khi chúng ta lại chưa làm tốt nhiệm vụ này.

Loài người đã tác động mạnh mẽ và không thể khắc phục đối với sự cân bằng sinh học. Các hoạt động của con người đã gây ra sự tuyệt chủng của nhiều loài động vật lớn từ khoảng 50.000 đến 3.000 năm trước. Trước đó, sinh khối của chúng là 20 triệu tấn carbon, nhưng đã giảm xuống còn 3 triệu tấn. Các loài sinh vật sống dưới đại dương cũng bị giảm từ 20 triệu tấn xuống còn 4 triệu tấn. Tổng cộng, sinh khối của các loài sống trên cạn và dưới nước đã giảm 6 lần, từ hơn 40 triệu tấn cách đây khoảng 100.000 năm, xuống còn 7 triệu tấn.

Ngoài ra, các hoạt động của con người gây ra những tác động tiêu cực đến xã hội loài người và các loài sinh vật khác. Hàng ngày, chúng ta thải ra lượng lớn cacbon vào khí quyển, dẫn đến hiện tượng nóng lên toàn cầu ngày càng rõ rệt. Con người đang sống một cách lãng phí, gây ô nhiễm đất đai và nguồn nước – những thứ quan trọng giúp chúng ta tồn tại. Điều đáng buồn là kẻ thù không nằm ở bên ngoài, mà chính sự tham lam bên trong chúng ta đã gây ra những hậu quả này.

Vài trò được đưa lên chúng ta:

Đây là những vai trò trong cuộc sống mà chúng ta, theo nghĩa vụ, sinh ra đã phải đảm nhận. Ví dụ, tất cả chúng ta đều là con của ai đó, có trách nhiệm báo hiếu, biết ơn, trân trọng, và hoàn thành bổn phận của một người con.

Vai trò mà chúng ta chọn:

Chúng ta chọn đảm nhận nhiều vai trò khác nhau trong cuộc đời: có thể là nhân viên hay sếp của một ai đó, người yêu của một người may mắn chọn bạn, hoặc gánh vác trách nhiệm của một người cha/mẹ đối với con cái của mình.

Trong cuộc sống, điều quan trọng là phải biết cân bằng giữa ba vai trò này, không để bất cứ khía cạnh nào bị thiệt thòi hoặc ưu tiên quá mức so với những phần còn lại.

2) Không nên theo đuổi sự giàu có

Epicurus tin rằng chúng ta không cần phải giàu có, chỉ cần có một nguồn thu nhập ổn định để có thể tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn. Có lẽ, điều này đang dần trở nên quen thuộc hơn với giới trẻ ngày nay, khi họ ít đặt nặng việc kiếm tiền mà chú trọng hơn đến du lịch, gặp gỡ bạn bè và trải nghiệm cuộc sống so với thế hệ trước. Cuộc sống quá ngắn ngủi, và ai cũng chỉ sống một lần, vì vậy tốt hơn là nên làm những điều ý nghĩa thay vì cứ mãi bị nhốt trong bốn bức tường. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là chúng ta nên sống kiểu "ngày nào hay ngày đó", mà vẫn cần có một khoản tiết kiệm cho tương lai, nhưng không nên quá đắm chìm vào công việc mà bỏ lỡ những niềm vui khác trong cuộc sống.

3) Sống và trân trọng những gì mình đã có

Epicurus chỉ ra rằng con người nên tập trung vào những gì mình đã có thay vì mãi chạy theo những điều xa xỉ. Ông tin rằng bản chất của con người là tham lam, chúng ta luôn muốn có nhiều hơn và hiếm khi thỏa mãn với những gì đang sở hữu. Khi có siêu xe, chúng ta lại muốn thêm một cái hồ bơi, và khi có hồ bơi, chúng ta lại khao khát một chiếc máy bay riêng. Việc đuổi theo những thứ xa xỉ này không chỉ gây lo lắng mà còn tiêu tốn nhiều tiền bạc và công sức khi chúng không như ý. Hãy học cách trân trọng những gì mình đã có, từ đó sẽ dẫn đến cuộc sống hạnh phúc hơn. Trước khi mua sắm những thứ xa xỉ, hãy tự hỏi liệu bạn có thực sự cần chúng không, hay có thể sử dụng số tiền đó để làm điều gì có ích hơn, điều gì đó mang lại niềm vui cho người thân yêu của bạn.

4) Yêu công việc

Công việc có thể mang lại thu nhập, nhưng liệu bạn có thực sự thích nó, hay cảm thấy nó nhàm chán và nặng nề? Để có một cuộc sống hạnh phúc, cốt lõi nằm ở việc tìm được đam mê trong công việc của mình. Thành thật mà nói, điều này không phải lúc nào cũng áp dụng cho tất cả mọi người, bởi mỗi người có hoàn cảnh khác nhau và không phải ai cũng có thể làm công việc mình mơ ước. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là tìm ra ý nghĩa trong công việc và hạnh phúc với nó. Khi bạn yêu thích và thấy được giá trị trong công việc mình làm, bạn sẽ cảm thấy cuộc sống trở nên thú vị hơn, và việc "đi làm" sẽ không còn là gánh nặng mà trở thành niềm vui mỗi ngày.

📜Dự án nghiên cứu lâu nhất thế giới

Đời quá ngắn, không đủ thời gian cho những tranh cãi, lời xin lỗi, sự đau lòng, và những đòi hỏi có trách nhiệm. Chỉ có thời gian để yêu thương, và chỉ trong khoảnh khắc ngắn ngủi mà thôi - Mark Twain

Một trong những nghiên cứu về hạnh phúc lâu dài nhất trên thế giới được khởi xướng vào năm 1938 bởi Đại học Harvard và vẫn đang tiếp tục đến nay. Để có cái nhìn đa chiều, giám đốc nghiên cứu đầu tiên, Clark Heath (1938-1954), đã chọn hai nhóm đối tượng: một nhóm tinh hoa từ sinh viên Harvard và một nhóm thuộc tầng lớp lao động ở Boston. Nghiên cứu bắt đầu với 724 người tham gia, bao gồm 268 sinh viên Harvard (trong đó có John F. Kennedy, người sau này trở thành tổng thống Mỹ) và các cậu bé có thu nhập thấp ở Boston. Đến nay, số lượng người tham gia đã lên đến hơn 2.000, bao gồm vợ, con và cháu của họ.

Mục tiêu ban đầu của nghiên cứu là tìm hiểu ảnh hưởng của các yếu tố sinh học và di truyền đối với hạnh phúc. Thời đó, các nhà nghiên cứu tập trung vào các yếu tố như năng lực trí tuệ, nền tảng thể chất và các đặc điểm cá nhân, với những phương pháp như đo lường nhân trắc học (kích thước hộp sọ, khoảng cách chân mày, chữ viết tay), và sử dụng điện não đồ để ghi lại hoạt động của bộ não.

Qua thời gian, các phép đo đã được cải tiến và hiện tại, các nhà khoa học sử dụng phân tích DNA và quét MRI để theo dõi sức khỏe và cấu trúc cơ thể của những người tham gia. Nghiên cứu cũng bao gồm bảng câu hỏi hai năm một lần, hồ sơ sức khỏe và phỏng vấn trực tiếp cứ mỗi 15 năm.

Một bước ngoặt quan trọng diễn ra khi bác sĩ tâm thần học George Vaillant đảm nhiệm vị trí giám đốc từ năm 1972 đến 2004. Ông nhấn mạnh vào vai trò của các mối quan hệ xã hội trong việc quyết định hạnh phúc, điều mà các giám đốc trước đây chưa chú trọng. Kể từ đó, các nhà nghiên cứu đã tập trung nhiều hơn vào sự thấu cảm và gắn kết xã hội như là những yếu tố chính trong việc mang lại hạnh phúc.

Hiện tại, nghiên cứu đang được dẫn dắt bởi tiến sĩ Robert Waldinger, giám đốc thứ tư của chương trình. Ông đã có một bài nói chuyện nổi tiếng tại TED vào năm 2016 với hơn 26 triệu lượt xem, và bắt đầu bài nói chuyện bằng câu hỏi với những người trẻ: mục tiêu quan trọng nhất của cuộc đời là gì? Câu trả lời là

80%: trở nên giàu có.

50%: trở nên nổi tiếng.

Tất cả đều nói cần phải cố gắng làm việc chăm chỉ để có cuộc sống tốt hơn sau này, và thường tất cả những người tham gia đều cho rằng suy nghĩ này là sai lầm.

Cho đến bây giờ, các nhà nghiên cứu trong dự án đều đưa ra một kết luận quá rõ ràng: Không phải tiền bạc, danh tiếng, làm việc chăm chỉ làm cho con người hạnh phúc mà là mối quan hệ tốt làm cho con người hạnh phúc hơn và mạnh khoẻ hơn. Đồng thời, họ cũng rút ra được 3 bài học chung về cái mối quan hệ:

Kết nối giữa con người rất tốt cho chúng ta và sự cô đơn sẽ giết chết chúng ta

Những người có kết nối xã hội tốt hơn với gia đình, bạn bè, và cộng đồng thì sẽ hạnh phúc hơn, khỏe mạnh hơn về thể chất và sống lâu hơn so với những người ít kết nối hơn.

Những người bị cô lập nhiều hơn thường thấy mình ít hạnh phúc hơn, sức khỏe của họ suy giảm sớm hơn ở độ tuổi trung niên, chức năng não của họ cũng suy giảm sớm hơn và họ sống ngắn hơn so với những người không cảm thấy cô đơn. Sự cô đơn giết chết con người giống như rượu và thuốc lá.

Thực tế cô đơn đều có thể xảy ra với bất cứ ai bạn có thể cảm thấy cô đơn ngay cả khi đang ở giữa đám đông, hoặc trong một cuộc hôn nhân.

Chất lượng của mối quan hệ mới quan trọng

Không phải số lượng mà chất lượng của mối quan hệ thân thiết mới quan trọng. Trong mối quan hệ không nhất thiết phải luôn hoà thuận, mà quan trọng là tin tưởng vào nhau mới là mối quan hệ tốt. Trong một cặp đỗi suốt ngày cãi vã sẽ không thể tin tưởng nhau được, và suốt ngày hòa thuận thì khó có thể biết đối phương có trụ lại với mình nếu bất đồng có xảy ra hay không.

Những người hướng nội thường chỉ có một vài mối quan hệ thân thiết, những người hướng ngoại có thể có nhiều hơn. Số lượng tuỳ thuộc vào từng người nhưng bắt buộc phải có.

Không chỉ có sức khoẻ thể chất, sức khoẻ của bộ não cũng tốt hơn khi có các mối quan hệ tốt. Mối quan hệ tốt là bộ phận điều tiết trầm cảm, giúp con người vượt qua khó khăn tinh thần.

Hạnh phúc là tốt về tinh thần và thể chất

Một số kết quả cụ thể được đưa ra trong bài Ted talk như sau:

Mức độ thoả mãn của con người trong các mối quan hệ ở tuổi 50 (chứ không phải lượng cholesterol) giúp họ sống khoẻ hơn và minh mẫn hơn ở tuổi 80.

Sự thoả mãn hôn nhân bảo vệ sức khoẻ tinh thần. Người nào có sự thoả mãn trong hôn nhân thì càng ít bị cảm giác đau đớn về thể chất và tinh thần khi gặp tổn thương vật lí.

Nhiều người bị tổn thương vật lí nhưng tâm trạng không thấy đau đớn nhiều như những người không có hôn nhân hạnh phúc.

Ảnh hưởng của yếu tố di truyền lên tuổi thọ không mạnh bằng sự thoả mãn về các mối quan hệ.

Quan điểm trước đây cho rằng cá tính của người không thay đổi sau tuổi 30 là sai lầm.

Có những người cảm thấy bất hạnh đến tận 60 tuổi thì mới tìm thấy hạnh phúc cho mình bằng một nhóm bạn có chung sở thích. Không bao giờ quá muộn để trở nên hạnh phúc.

Những người hạnh phúc nhất trong nghiên cứu kéo dài 75 năm đó là những người luôn tích cực thay thế đồng nghiệp làm việc, bạn cùng lớp, cùng nhóm thành những người bạn đồng hành trong một thời gian dài. Cũng giống như thế hệ millennials trong nghiên cứu khi còn trẻ tin rằng danh vọng, sự giàu có, và thành tựu cao là những thứ họ cần theo đuổi để có một cuộc sống tốt đẹp. Nhưng qua 75 năm, nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người thành công nhất là những người đã dành sự quan tâm sâu sắc đến mối quan hệ, với gia đình, bạn bè và cộng đồng.

🎓Arthur Brooks

Ông là giáo sư nghiên cứu về cuộc sống và hạnh phúc tại Đại học Harvard, đồng thời là tác giả của nhiều cuốn sách bán chạy về kinh tế, văn hóa và hạnh phúc cá nhân. Ông cho rằng hạnh phúc được tạo nên từ ba thành phần chính, tương tự như bữa ăn cần có carb, protein và chất béo với lượng vừa đủ. Ba yếu tố này là: sự hài lòng, sự thỏa mãn, và một mục đích sống:

Sự hài lòng: Nó không phải là thỏa mãn, mà là thỏa mãn với consiousness. Hài lòng thường đến từ những việc mà bạn thấy vui khi làm như chơi game, nghe nhạc, xem phim, …

Sự thỏa mãn: Niềm vui đến từ việc hoàn thành tốt công việc, nhờ nỗ lực, kiên trì hoặc thậm chí sau những khó khăn.

Purpose: Well, đây là nhiệm vụ khó nhất trong đời, cố gắng tìm ra mục đích sống, hay những điều quan trọng mà cần đạt được. Nhưng làm thế nào để tìm ra được purpose ? Brooks cho rằng để tìm ra được purpose, chúng ta phải cần trả lời được 2 câu hỏi:

Tại sao bạn là tồn tại trên cõi đời này?: Bạn ở trên thế giới này để làm gì, cho cái gì; điều gì khiến bạn thức dậy mỗi ngày ?
Bạn sẽ chết vì điều gì ?: Nhấn mạnh ở đây là vì điều gì, chưa không phải là cho ai. Điều gì trên cõi đời này mà bạn sẵn sằng hy sinh bản thân mình để cứu và trân trọng nó, quan trọng tới mức mà nó có giá trị hơn mạng sống của bạn.

Đây không phải là những câu hỏi có thể trả lời được luôn, hay có thể tìm ra được đáp án một cách dễ dàng. Bạn phải tự tìm ra câu trả lời cho chính bản thân mình, suy nghĩ và quan sát thêm để luận ra. Mình không thể giúp được vì ai cũng có một mục đích sống khác nhau, và chúc các bạn may mắn sớm tìm được một mục đích sống như mình.

Làm thế nào để hạnh phúc

Ngoài những điều đã được nói lên từ những người tinh túy và giỏi giang nhất, mình có một số quan điểm riêng mà mình tin rằng sẽ giúp bạn cảm thấy hạnh phúc hơn.

Yêu bản thân

Yêu bản thân dẫn tới hạnh phúc vì khi chấp nhận và trân trọng chính mình, bạn giảm bớt sự tự chỉ trích, tăng cường tự tin, và tạo ra các mối quan hệ tích cực. Điều này giúp bạn quản lý cảm xúc tốt hơn, chăm sóc bản thân nhiều hơn và sống một cuộc sống thoải mái, cân bằng, từ đó cảm thấy hạnh phúc hơn.

Cười nhiều lên

“Một nụ cười bằng mười thang thuốc bổ” – câu tục ngữ quen thuộc này đã phản ánh rõ ràng sức mạnh tích cực của nụ cười đối với sức khỏe và tâm trạng con người. Không ai có thể phủ nhận rằng cười mang lại nhiều lợi ích. Trong bài Ted Talk của Ron Gutman, ông đã phân tích kỹ lưỡng về những tác động của nụ cười đối với cuộc sống của chúng ta, cho thấy rằng nụ cười không chỉ là biểu hiện cảm xúc đơn thuần mà còn là một yếu tố quan trọng có khả năng ảnh hưởng đến hạnh phúc, sức khỏe và sự thành công trong nhiều khía cạnh của cuộc sống.

Nụ cười có sức mạnh dự đoán:

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng nụ cười có thể dự đoán nhiều khía cạnh của cuộc sống như hạnh phúc, thành công trong hôn nhân, và thậm chí cả tuổi thọ. Ví dụ, những cầu thủ bóng chày có nụ cười rạng rỡ thường sống lâu hơn những người không cười trong ảnh của họ.

Nụ cười là biểu hiện sinh học cơ bản:

Nụ cười xuất hiện tự nhiên ngay từ khi con người còn trong bụng mẹ, và ngay cả trẻ sơ sinh mù lòa cũng có thể cười khi nghe giọng nói của con người. Nụ cười là một biểu hiện sinh học chung của tất cả loài người, được công nhận qua nhiều nền văn hóa khác nhau, từ bộ lạc xa xôi đến các nền văn hóa phương Tây.

Nụ cười có tính lây lan và ảnh hưởng tích cực đến cảm xúc:

Nụ cười là hành vi lây lan theo tiến hóa, khiến người khác khó có thể cau mày khi nhìn thấy ai đó cười. Hành động cười thực sự có thể giúp chúng ta cảm thấy tốt hơn và giảm căng thẳng. Việc bắt chước nụ cười của người khác cũng giúp chúng ta hiểu cảm xúc của họ.

Nụ cười mang lại lợi ích sức khỏe và xã hội:

Nụ cười có thể giúp giảm các hormone gây căng thẳng, tăng cường các hormone hạnh phúc, và thậm chí làm giảm huyết áp. Bên cạnh đó, cười cũng làm người khác đánh giá cao bạn hơn, cho rằng bạn đáng tin cậy và có năng lực.

Nụ cười mang lại niềm vui lớn:

Nụ cười có thể tạo ra mức độ hưng phấn lớn hơn nhiều so với những thứ gây niềm vui như sô cô la hoặc tiền bạc. Các nghiên cứu cho thấy nụ cười có thể kích thích não bộ tương đương với việc nhận được một số tiền lớn hoặc ăn nhiều thanh sô cô la.

Quan hệ với xã hội

Chốt lại, rất nhiều nghiên cứu cho thấy các mối quan hệ gần gũi, tốt đẹp có lợi cho sức khỏe và hạnh phúc của chúng ta là một sự thật không có gì bất ngờ. Vậy tại sao chúng thât khó để có được và dễ dàng để bỏ qua điều này đến vậy? Bởi vì chúng ta là con người. Chúng ta thường tìm kiếm những giải pháp nhanh chóng, những thứ có thể ngay lập tức làm cuộc sống trở nên tốt đẹp và hy vọng duy trì nó mãi mãi. Tuy nhiên, các mối quan hệ thường rất lộn xộn và phức tạp, và việc nuôi dưỡng gia đình, bạn bè đòi hỏi nỗ lực suốt đời; chúng không phải là điều gì hào nhoáng hay hấp dẫn cả. Đó là một quá trình không bao giờ kết thúc.

Vậy còn bạn thì sao? Việc xây dựng mối quan hệ sẽ trông như thế nào? Thực sự là có rất nhiều cơ hội đến với chúng ta, chả qua là chúng ta có biết bắt lấy hay trân trọng nó hay không:

Có thể đơn giản là thay thời gian nhìn màn hình bằng thời gian với mọi người bạn muốn.

Hay làm mới tình cảm giữa hai người bằng cách làm điều gì đó mới mẻ cùng nhau.

Hay dành cuối tuần cafe với những mối quan hệ cũ và mới.

Hoặc liên lạc với người thân mà bạn đã không nói chuyện trong nhiều năm.

😄 Hạnh phúc là gì