Tại sao tôi lại phải quan tâm tới cuốn sách này
Trái ngược với quan điểm của nhiều người, mục tiêu của cuốn sách này không phải là khuyên bạn không nên quan tâm tới bất cứ điều gì. Thay vào đó, nó hướng dẫn chúng ta về cách chọn lọc những điều đáng quan tâm và tại sao.
Mark Manson cho rằng nhiều cuốn sách và video về self-help hay tư duy tích cực thường giả định rằng tất cả chúng ta đều có chung một định nghĩa về thành công: tiền bạc, gia đình, con cái, bể bơi, v.v. Khác với các tác phẩm self-help khác, Manson viết với một phong cách rất "thẳng thắn" và thực tế, vì ông tin rằng cuộc sống vốn là một mớ hỗn độn, và không ai được sinh ra trong một môi trường hoàn toàn công bằng. Ông nhấn mạnh rằng mỗi người đều có những giá trị riêng biệt, vì chúng ta lớn lên trong những xã hội, tầng lớp và bối cảnh tri thức khác nhau. Do đó, mục tiêu của tác giả là giúp người đọc sau khi hoàn thành cuốn sách này có thể tự trả lời hai câu hỏi chính:
- Những mục tiêu nào bạn nên đạt lên đầu ?
- Những thứ nào trong đời bạn nên quan tâm ?
Sách có đề cập đến tới rất nhiều giá trị để cải thiện cuộc sống, nhưng mình sẽ chỉ đề cập đến vài giá trị cốt lõi mà mình tin rằng ai cũng cần cân nhắc để tìm thấy mục tiêu cho đời.
😣 Đừng cố
Đôi khi bạn rời khỏi giường vào buổi sáng và nghĩ rằng mình sẽ không thể vượt qua, nhưng bạn cười thầm, nhớ lại những lần đã cảm thấy như vậy - Charles Bukowski
Cuốn sách mở đầu với một ví dụ về Charles Bukowski - một nhà thơ, tiểu thuyết gia và nhà văn người Mỹ gốc Đức; ông là một hình mẫu hoàn toàn trái ngược với những biểu tượng thành công thường thấy trong các sách self-help như Steve Jobs hay Elon Musk. Bukowski là một người sống trong sự hỗn loạn: ông từng ra vào tù nhiều lần, vướng vào ma túy, và dính líu đến mại dâm. Mục tiêu của việc lấy Bukowski làm ví dụ là để chứng minh rằng bạn vẫn có thể thành công trong cuộc đời, hay thậm chí tìm thấy hạnh phúc, ngay cả khi bạn phạm phải vô số sai lầm lớn lao. Chúng ta đều có thể tìm thấy thành công theo cách riêng của mình, bởi mỗi người có một khái niệm sống và định nghĩa về hạnh phúc khác nhau.
Ngay từ chương đầu tiên, tác giả đã giới thiệu một định luật - là trọng tâm của cuốn sách, và xuyên suốt cuốn sách, ông sẽ phát triển từ ý tưởng này, được gọi là “The Backwards Law”:
Việc theo đuổi trải nghiệm tích cực là một trải nghiệm tiêu cực
Việc chấp nhận trải nghiệm tiêu cực là một trải nghiệm tích cực
Một câu nói nổi bật trong sách là:
"Càng cố gắng tìm kiếm cảm giác tốt đẹp mọi lúc, bạn sẽ càng ít thỏa mãn, bởi sự theo đuổi đó chỉ củng cố sự thật rằng bạn đang thiếu nó ngay từ đầu.”
Ví dụ
- Những người theo đuổi sự giàu có có thể không bao giờ cảm thấy thực sự hài lòng. Mỗi khi đạt được một thành tựu hay một mức độ giàu có mới, họ vẫn cảm thấy không đủ, luôn muốn nhiều hơn và bất mãn vì chỉ tập trung vào những gì mình chưa có thay vì những gì đã đạt được.
- Hay một người luôn cố gắng đạt được "thân hình hoàn hảo" có thể trở nên ám ảnh với ngoại hình của mình. Dù có tiến bộ, họ vẫn cảm thấy không đủ vì luôn tập trung vào những khuyết điểm hoặc những điều cần cải thiện, làm tăng cảm giác không hài lòng về bản thân.
The Backwards Law khẳng định rằng: Tiêu cực chính là con đường dẫn tới tích cực. Nhiều người chỉ mong muốn những điều tích cực đến với mình, mà không nhận ra rằng việc chấp nhận và đối mặt với những trải nghiệm tiêu cực mới là con đường dẫn đến những trải nghiệm tích cực.
🤗 Học cách đón nhận những trải nghiệm tiêu cực
Cuối cùng, trong bóng tối vẫn luôn có ánh sáng. - Joshua Graham
Cuộc sống không phải là một con đường bằng phẳng, nó giống như một chuyến tàu lượn siêu tốc, có những lúc cao và thấp. Tại những thời điểm thấp, những giai đoạn tồi tệ và khó khăn sẽ ập tới chúng ta. Thay vì coi chúng là vật cản, mà hãy coi chúng là phần quan trọng của hành trình thì sao? Biết đâu chúng lại là những điều cần thiết để chúng ta trưởng thành, học hỏi và trở nên mạnh mẽ hơn?
Theo bản năng, con người khi đối mặt với điều tồi tệ, phản ứng đầu tiên của chúng ta là đẩy nó ra xa, tránh né hoặc làm ngơ bằng cách chìm vào những thứ gây xao lãng. Nhưng hãy thử tưởng tượng, thay vì tránh né, chúng ta nhìn thẳng vào những khoảnh khắc khó khăn ấy, không phải là để tận hưởng đau khổ hay tìm kiếm rắc rối, mà là để thấy giá trị trong những thời điểm khó khăn. Khi bạn trải qua một thử thách, chẳng hạn như thất bại sau khi đã nỗ lực rất nhiều, nó đau đớn, nó mệt, khiến bạn muốn từ bỏ. Nhưng trong nỗi đau ấy lại ẩn chứa một bài học, có thể là về sự kiên cường, hoặc có thể nó cho bạn thấy một con đường khác mà bạn chưa từng nghĩ đến. Nó thậm chí có thể khơi dậy trong bạn ý chí để thử lại lần nữa. Điều đó có thể áp dụng cho cả những phiền toái nhỏ nhặt như bị kẹt xe hay phải đối mặt với một người khó chịu, cũng là một cơ hội để rèn luyện sự kiên nhẫn và thấu hiểu. Ý tưởng này không phải để tôn vinh đau khổ hay xem nhẹ nỗi đau thực sự, vì có những trải nghiệm thực sự bi thương và cần được đối xử bằng sự quan tâm và cảm thông.
Nhưng đối với những thử thách hàng ngày, những thất bại nhỏ và những lần bị làm thất vọng, luôn nhớ rằng có một tia hy vọng. Chúng là một phần của cuộc sống và bằng cách đón nhận những thời điểm khó khăn, bạn đang nói "có" với toàn bộ trải nghiệm của cuộc sống. Bạn trở nên linh hoạt, kiên cường hơn , bạn có thể nhận ra rằng những trải nghiệm tiêu cực ấy không còn tác động mạnh đến bạn như trước. Chúng trở nên giống như những quả tạ trong phòng tập gym, mỗi thử thách là một chút lực cản giúp bạn mạnh mẽ hơn khi đối mặt với thách thức của cuộc sống.
😿 Giá trị của sự khổ sở
Nhân cách không thể phát triển trong sự dễ dàng và yên bình. Chỉ thông qua kinh nghiệm của thử thách và khổ đau, tâm hồn mới có thể được tôi luyện, khát vọng mới được truyền cảm hứng và thành công mới có thể đạt được." — Helen Keller
Đây là Hiroo Onada, một người lính của quân đội Nhật Bản trong Thế chiến thứ 2. Onoda là người duy nhất vẫn tiếp tục kháng chiến, mặc cho cuộc chiến đã kết thúc vào năm 1945. Vì gián đoạn liên lạc, ông vẫn mắc kẹt trên một hòn đảo ở Philippines và không biết rằng chiến tranh đã kết thúc. Trong suốt 29 năm, Onoda ẩn nấp và tiến hành chiến tranh du kích, thậm chí đã giết hại một số người lính và dân bản địa đi vào khu vực của ông. Mãi đến năm 1973, khi một nhà thám hiểm người Nhật đến và thông báo rằng chiến tranh đã chấm dứt, Onoda mới chấp nhận đầu hàng.
Chúng ta có thể thấy rằng, dù bạn có nghiêm túc, có động lực, mạnh mẽ hay thông minh đến đâu, nếu bạn có một mục đích sai lầm, thì mọi nỗ lực cũng trở nên vô nghĩa. Nếu giá trị của bạn là sai, thì tất cả những phẩm chất tích cực khác cũng không có ý nghĩa gì. Onoda là một minh chứng sống: ông đã dành 29 năm chiến đấu cho một cuộc chiến không còn tồn tại, và dù ông có tài năng và kiên cường trong công việc của mình, cuối cùng tất cả đều vô ích.
Vậy điều gì xứng đáng để chúng ta hy sinh và chịu khổ đau? Tác giả đưa ra ba yếu tố quan trọng mà một mục tiêu cần có:
- Thực tế
- Mang tính xây dựng xã hội
- Có thể đạt được và kiểm soát được
Ví dụ, bạn có thể thức nhiều đêm để làm một dự án yêu thích vì tin rằng nó sẽ khiến bạn vui. Hay bạn ở lại muộn tiếp tục làm việc vì điều đó sẽ giúp bạn tiến xa hơn trong sự nghiệp. Tuy nhiên, nếu chúng ta phấn đấu cho những mục tiêu sai lầm (giống như Onoda), hoặc không có mục tiêu rõ ràng, hoặc những mục tiêu đó không phù hợp với giá trị cốt lõi của chúng ta, thì sự khổ sở chỉ là nỗi đau vô nghĩa, thậm chí dẫn đến thêm nhiều đau khổ khác.
Sự khổ sở là điều không thể tránh khỏi trong cuộc sống, nhưng điều quan trọng là lý do đằng sau nó. Bạn phải chọn lựa nỗi khổ của mình, chọn những điều xứng đáng để chịu đựng, và đối mặt với chúng.
Khi bạn hiểu được điều này, bạn sẽ nhìn nhận sự khổ sở qua một lăng kính khác: nó trở thành cơ hội để xây dựng sự kiên cường, để học hỏi và gia tăng giá trị bản thân mà bạn hướng tới.
❤️ Khoái cảm và Hạnh Phúc
Khoái cảm không phải là hạnh phúc. Nó không quan trọng hơn cái bóng đi theo một người. - Muhammad Ali
Con người ai cũng muốn hạnh phúc, thế nhưng, chúng ta thường nhầm lẫn giữa việc cảm thấy vui và việc thực sự cảm thấy hạnh phúc. Khi chúng ta ăn kem, chơi điện tử, hay xem một bộ phim hay, chúng ta cảm nhận được khoái cảm, chủ yếu là nhờ sự giải phóng dopamine. Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến hệ thống khen thưởng của não, mang lại cảm giác dễ chịu tạm thời khi chúng ta thực hiện những hành động vui vẻ. Tuy nhiên, trạng thái này chỉ kéo dài trong ngắn hạn, và dù mang lại niềm vui, nó không duy trì lâu dài.
Ngược lại, hạnh phúc là một trạng thái cảm xúc sâu sắc và bền vững hơn, và thường đi kèm với sự giải phóng những hóa chất “cảm xúc tốt” như:
- Serotonin: Được biết đến như "chất ổn định tâm trạng", serotonin góp phần tạo cảm giác hạnh phúc và thỏa mãn. Nó thường được giải phóng khi bạn tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, tham gia các hoạt động thể chất, hoặc có những tương tác xã hội tích cực.
- Oxytocin: Đôi khi được gọi là "hormone tình yêu", oxytocin được giải phóng trong các hoạt động gắn kết như ôm, âu yếm, hoặc các hành động thể hiện sự gần gũi, thúc đẩy sự tin tưởng và kết nối giữa con người.
Hạnh phúc liên quan đến cảm giác thỏa mãn và hài lòng từ những trải nghiệm có ý nghĩa, những mối quan hệ với người khác, cảm giác rằng bản thân đã phát triển, hoặc cảm giác có mục đích sống. Tuy nhiên, đôi khi những điều khiến chúng ta hạnh phúc lại không mang lại cảm giác dễ chịu ngay lập tức, thậm chí còn gian nan lúc bắt đầu. Ví dụ, khi bạn tập thể dục, bạn có thể cảm thấy khó chịu, mệt mỏi và đau nhức trong những buổi đầu, nhưng sau mỗi buổi tập, bạn sẽ cảm thấy thoải mái và khỏe mạng hơn. Hoặc trong các mối quan hệ, thời gian đầu có thể sẽ gặp nhiều trở ngại do khác biệt về suy nghĩ, nhưng nếu cả hai bên biết cách thấu hiểu nhau hơn, mối quan hệ sẽ trở nên tốt đẹp. Những điều này cuối cùng dẫn đến hạnh phúc lâu dài, bởi vì chúng giúp chúng ta phát triển và cải thiện bản thân một cách tích cực.
Chính vì thế, nếu chỉ theo đuổi khoái cảm, bạn có thể bỏ lỡ những điều thực sự mang lại hạnh phúc. Ăn socola có thể khiến bạn vui trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng nó không mang lại giá trị lâu dài về mặt dinh dưỡng hay tinh thần. Phân biệt được sự khác biệt giữa khoái cảm ngắn hạn và hạnh phúc bền vững sẽ giúp chúng ta tìm đến hạnh phúc thực sự, chứ không phải chỉ là sự thỏa mãn nhất thời.
🫵 Bạn luôn luôn là người đưa ra quyết định
Cuối cùng, chúng ta chỉ hối tiếc về những cơ hội không dám nắm lấy, những mối quan hệ sợ không dám bước vào, và những quyết định mà chúng ta chần chừ quá lâu để đưa ra. — Lewis Carroll
Mục tiêu chính của chương này, và có lẽ là 1 điều nhiều không phải ai cũng muốn nghe nhưng lại rất đúng:
Bạn luôn luôn là người đưa ra quyết định, dù bạn có nhận ra hay không. Vì thế, những vấn đề trong cuộc sống của bạn chính là kết quả từ những lựa chọn của bạn.
Trong cuộc sống, mỗi người đều có những vấn đề riêng. Một số vấn đề là do chúng ta tự chọn, và một số khác thì bị áp đặt lên chúng ta mà không hề mong muốn. Nhưng dù ở khía cạnh nào, chúng ta vẫn phải đối mặt và giải quyết chúng. Cách suy nghĩ của chúng ta sẽ quyết định liệu chúng ta có chấp nhận và vượt qua vấn đề đó hay không.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là chúng ta phải chịu lỗi cho mọi tình huống xảy ra. Đây là lúc cần phân biệt giữa lỗi lầm và trách nhiệm. Mặc dù bạn phải chịu trách nhiệm cho một việc gì đó, điều này không có nghĩa rằng đó là lỗi của bạn. Ví dụ, nếu ai đó đặt một em bé trước cửa nhà bạn, rõ ràng đó không phải là lỗi của bạn, nhưng bạn vẫn phải có trách nhiệm với em bé đó, phải hành động để giải quyết tình huống.
Mọi thứ trong cuộc sống đều hoạt động theo cách đó - trách nhiệm cho mọi việc. Ví dụ, nếu bạn bị ép đi xem một trận bóng đá cùng em trai mình, mặc dù bạn không thích bóng đá. Theo phản xạ, bạn có thể nghĩ: "Ôi chao, cầu thủ này đá tệ quá, sao lại được vào đội?" Bạn cảm thấy chán nản vì đó là lựa chọn của bạn. Nhưng thực ra, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát cách nhìn nhận của mình và thay đổi suy nghĩ, như khen ngợi nỗ lực của đội hoặc tán thưởng những đường chuyền đẹp.
Điều này cho thấy rằng, trong từng giây phút của cuộc sống, chúng ta đang lựa chọn giá trị mà mình gán cho những điều xảy ra. Tuy nhiên, phần lớn thời gian chúng ta không nhận ra điều đó. Nhưng khi bạn nhận thức được, hai điều quan trọng sẽ xảy ra:
- Bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn với những khó khăn và nỗi đau.
- Bạn sẽ thực sự nhấc mình lên và bắt đầu hành động để thay đổi tình huống.
Lúc này, bạn không còn quan tâm đến việc ai chịu lỗi, công việc có chán nản, khó khăn, hay không công bằng nữa, bởi bạn đã nhận ra rằng trong mỗi giây phút, bạn luôn có quyền lựa chọn: hoặc đổ lỗi cho người khác, hoặc tự chịu trách nhiệm và tìm cách thay đổi. Một khi bạn hiểu rằng mình chịu trách nhiệm cho tất cả những gì xảy ra trong cuộc sống, từ công việc đến nỗi đau và những hành động mỗi ngày, bạn sẽ nhận ra rằng chính mình là người kiểm soát cuộc sống của mình.
🚫 Tầm quan trọng của việc nói không
Sự khác biệt giữa những người thành công và những người rất thành công là những người rất thành công nói 'không' với hầu hết mọi thứ. — Warren Buffett
Nếu bạn sẵn sàng chịu đựng khó khăn cho những giá trị giúp cải thiện bản thân, chịu trách nhiệm cho những điều xảy ra trong cuộc sống, hay đối mặt với thất bại trên con đường thành công, thì không có lý do gì bạn không thể nói "không.”
Nói "không," dù có thể khiến người khác hoặc thậm chí chính bạn cảm thấy không thoải mái, lại là một bước quan trọng để hướng tới một cuộc sống tốt đẹp hơn. Nhìn từ góc độ triết học, khi bạn đề cao một giá trị nào đó, đồng nghĩa với việc bạn phải gạt những giá trị khác ra ngoài. Ví dụ, nếu bạn quyết định học lên tiến sĩ, bạn có thể phải từ bỏ những ước mơ khác như trở thành một coder, diễn viên, hoặc sống gần bãi biển. Khi bạn đã chọn đặt một giá trị lên hàng đầu, thì việc từ bỏ những điều khác là tất yếu. Nếu bạn không thể từ bỏ, bạn sẽ không thể tập trung vào mục tiêu quan trọng trong cuộc đời.
Trong thực tế, mình có một người bạn không bao giờ nói "không." Bất cứ điều gì sếp giao, bạn ấy đều làm; mọi lời đề nghị đều được tiếp thu. Điều này dẫn đến việc bạn ấy cảm thấy lạc lối và không rõ mình thực sự muốn gì. Vì vậy, có mục tiêu rõ ràng và cảm thấy thoải mái khi từ chối là điều cần thiết để định hình cuộc sống của bạn.
Không ngạc nhiên khi việc nói "không" còn là một yếu tố quan trọng trong các mối quan hệ, đặc biệt là tình yêu. Tác giả cuốn sách đã định nghĩa rằng:
Một mối quan hệ lành mạnh là khi hai người cảm thấy thoải mái khi nói và nghe từ “không” từ đối phương.
Bạn cần cảm thấy thoải mái khi từ chối, đặt ranh giới, sẵn sàng làm đối phương thất vọng khi cần, và điều này cũng cần có sự tin tưởng rằng người kia sẽ ở lại bên bạn. Bởi vì, nếu bạn không bao giờ làm người kia thất vọng, thì bạn sẽ không bao giờ thực sự phát triển niềm tin với họ, và sẽ không biết liệu họ có ở bên bạn khi mọi thứ trở nên tồi tệ hay không. Vì vậy, những cặp đôi không bao giờ cãi nhau thường rơi vào một mối quan hệ độc hại.
⚰️Và bạn sẽ chết …
Cái chết là thứ làm rõ ràng nhất điều gì thực sự quan trọng trong cuộc sống - Mark Manson
Cái chết là một chủ đề không thoải mái để nhắc tới, nhưng nó là một điều không thể tránh khỏi trong cuộc sống. Tất cả mọi thứ thuộc về bạn — những kỉ niệm, nỗi đau, niềm vui, tình yêu, và cả sự thù hận — rồi sẽ theo bạn xuống ngôi mộ. Dù vậy, sự nhận thức về cái chết có thể kích thích chúng ta sống một cuộc sống đầy ý nghĩa hơn. Biết rằng thời gian của chúng ta là hữu hạn có thể thắp lên ngọn lửa trong lòng, thúc đẩy chúng ta đánh giá lại điều gì thực sự quan trọng và hành động vì điều đó.
Thật dễ để bị cuốn vào những lo toan hằng ngày, bị mắc kẹt trong những lo lắng nhỏ nhặt và những vấn đề không đáng. Nhưng khi ta thu hẹp lại và suy nghĩ về bức tranh lớn hơn, nhiều điều bỗng trở nên không còn quan trọng nữa. Khi chúng ta suy ngẫm về cái chết, điều đó giúp làm sáng tỏ những giá trị thực sự mà ta muốn theo đuổi và điều gì ta muốn để lại cho đời. Ngoài ra, sự hiểu biết rằng thời gian của chúng ta là hữu hạn cũng giúp chúng ta tập trung vào khoảnh khắc hiện tại. Nó khuyến khích chúng ta sống trọn vẹn với hiện tại, trân trọng những người ta yêu thương khi họ còn ở bên cạnh, và không trì hoãn những điều quan trọng đối với chúng ta.
Vì vậy, mặc dù cái chết có vẻ như là một chủ đề u ám, nó đặt ra những câu hỏi quan trọng: "Mình muốn được nhớ đến vì điều gì? Mình muốn có tác động gì lên thế giới?" Không biết các bạn thế nào, nhưng đối với mình, blog này chính là câu trả lời. Mình muốn chia sẻ một phần suy nghĩ, bài học và cảm xúc của mình, để thế giới có thể học hỏi, suy ngẫm và nhớ tới mình sau này. Nó là một minh chứng cho sự hiện diện của mình trên cõi đời này.
Kết thúc
Mình hy vọng review của mình sẽ thúc đẩy các bạn đọc hoặc ít nhất tìm hiểu thêm về cuốn sách này, vì nó thực sự eye-opening cho bản thân, cũng như giúp mình xác định đâu là giá trị cần hướng tới, và trân trọng từng khoảng khắc trong đời.
